Eklem Kıkırdağı

Eklem Kıkırdağı, Eklem Nedir, Eklem vücudun hareket eden herhangi bir bölgesinde iki kemik arasında bulunan çeşitli bağlarla veya içindeki sıvıyla vücuda hareket kabiliyetini veren yapıdır. Eklemler, iskelet sistemi ve kemiklerle beraber işlev kazanırlar. Bir canlının neredeyse ömür boyunca hareket ettiğini düşünürsek, eklemlerin hayatın devamlılığı için ne kadar önemli bir kısım olduğunu fark ederiz. Eklemlerde meydana gelecek herhangi bir hasar, ilgili bölgenin hareket kabiliyetini kısıtlayacak bu da canlıya ciddi fiziksel işlevsizlik oluşturacaktır.

Kıkırdak beyazımtırak renktedir, kemiğe göre az serttir. Buna karşılık oldukça bükülebilir niteliklere sahiptir. Kan damarı taşımaz. Hücreler dokular arası sızıntılar ile beslenir. Bazı organlarda kemik görevini yapan esnek, sert ve beyaz bir dokudur. İlkel omurgalıların pek çoğu, gelişmiş omurgalılarda da ceninlerin (Dölüt) iskeleti kıkırdaktandır. Gelişmiş bir insan vücudunda kulak, burun ve gırtlak kısımlarında kıkırdak bulunur. Ayrıca eklemlerin üzerini de kaplayan kıkırdak göze-arası maddesinde bulunan liflerin yapılarına göre çeşitli tiplere ayrılır. Bu tipler elastik kıkırdak, saydam kıkırdak, telli kıkırdak gibi sayılabilir. Kireçlenme ve kemikleşmeye yönelik büyük bir eğilim gösterir. İlkel yapılı omurgalıların ve üstün yapılı omurgalılarda embriyonların (Cenin) bütün iskeleti, erişkinlerde ise iskeletin bazı kısımları kıkırdaktan dır.

Eklem kıkırdağı, uzun seneler boyunca eklemde yük taşıyacak ve ağrısız hareketi sağlayacak şekilde tasarlanmış çok özel yapıdır. Eklemleri oluşturan kemiklerin birbirlerine bakan yüzeylerini kaplayarak yastık vazifesi görür. Eklem kıkırdağı çeşitli nedenlerle hasar görebilir. Yollar içinde eskiyerek önce yumuşar sonra saçaklanarak dökülür ve altındaki kemik ortaya çıkar. Halk arasında kireçlenme (Osteoartrit) olarak bilinen bu durumu osteoartrit (Dejeneratif artrit) veya artroz adı verilir ve yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan aşınma ve eskimenin sonucudur. Oluşan bu yaygın aşınmanın geriye dönüşü yoktur ve öncesinde ilaç daha sonra cerrahi tedaviler gerektirmektedir.

Dejeneratif eklem hastalığı (Osteoartrit) için günümüzde bilinen ve kıkırdağın yenilenmesi için bir tedavi yöntemi yoktur. Buna karşın genç bireylerde, özellikle spor sırasında ortaya çıkan darbeler bağlı eklem kıkırdağında bölgesel hasarlar meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda eklem kıkırdağının sadece bir bölüm hasarlı olduğu ve geri kalanı sağlam olduğu için kıkırdak yenileyici tedaviler uygulanabilir.

Fonksiyonel sınıflandırma yapıldığında oynar, yarı oynar ve oynamaz eklemler olarak üç başlık altında toplanmaktadır. Yapısal sınıflandırma da üç başlık altında toplanmaktadır bu başlıklar şöyledir Fibröz (Lif dokusu), synovial (Sinovial zar) ve kartilaginöz eklemler. Kıkırdağın bulunduğu eklemler kartilaginöz sınıfı altında toplanmaktadır. Kartilaginöz de eklem yüzleri kıkırdakla örtülüdür ve sınırlı hareketler yapabilen bu eklemler içerdikleri kıkırdak tipine göre kendi arasında ikiye ayrılırlar. Bunlar tıp edebiyatında Synchondrosis (Sinkondroz), Symphysis (Simfiz) olarak adlandırılır.

Kemiklerin hyalin (Kıkırdakta bulunan saydam madde) kıkırdakla birleştiği bu eklem tipi yaygın olarak primer kartilaginöz (Tek iplikli nükleotit dizisi) eklem olarak da adlandırılır. Bu eklemlerin büyük bir kısmı gelişme döneminde görülen erişkin döneminde ise kemikleşen eklemlerdir. Bu eklemlerde örnek olarak uzun kemiklerin empifiz (Pineal bez) ve diafiz (Kemik gövdesi) bölümleri arasında yer alan kemiğin büyümesine olanak tanıyan kartilaginöz epifiz plağını örnek alarak verebiliriz. Kemik büyümesi tamamlandığında epifiz plağı kemikleşir. Vücutta sınırlı sayıda kalıcı olan Synchondrosis'de bulunur ve birinci kaburgayı sternuma (Göğüs kemiği) bağlayan cartilago costalis (Kaburga kıkırdağı) buna örnek olarak verilir.

Sekonder kartilaginöz eklem olarak da bilinen bu eklem tipinde kemikler fibröz (Lif dokusu) doku ve veya fibröz kıkırdak aracılığıyla birbirine kuvvetli bir şekilde bağlanmıştır. Bu eklem tipi için örnek vereceğimiz en tipik olan discus intervertebralisler (Omurlar arası disk) aracılığıyla birbirine bağlanmış olan colunma vertebralis'tir (Omurga). Osis pubis (Çatı kemiği) arasında bulunan symphysis pubis art manibriosternalis ve yeni doğan bebeklerde mandibulanın (Alt çene) sağ ve sol yarımlarının birleştiği symphysis menti bu grup eklemlere verilebilecek diğer örnektir.